Who's who Bhutan

De Bhutaanse cultuurgeschiedenis is doordrenkt met de prachtigste verhalen, mythen en legenden. Om u een beetje wegwijs te maken volgt hier een korte introductie van de belangrijkste historische figuren van Bhutan, in jip-en-janneke-versie. Rondreizend in dit land kun je niet om deze personen heen: hun beeltenissen (en soms die van hun reïncarnaties en verschillende manifestaties) kom je werkelijk overal tegen.

Allereerst de geliefde Guru Rimpoche, ook wel Padmsambhava ('uit lotus geboren'), een heilige die alom wordt vereerd in Bhutan. Hij wordt beschouwd als degene die het Boeddhisme in 746 van Tibet naar Bhutan bracht, en wordt gezien als de tweede Buddha (de incarnatie van de eerste Buddha, Siddharta Gautama). Op zijn pad versloeg hij vele demonen die het leven van de Bhutanezen zuur maakten en verrichte en passant vele wonderen. Hij reisde door Nepal, Tibet en Bhutan en had de gewoonte onderweg lange tijd in grotten te mediteren. U zult zijn afbeelding dagelijks tegenkomen op een reis in Bhutan. Hij wordt vaak afgebeeld met een dun krullend snorretje. De afdruk van zijn lichaam is te zien in de Kurjey tempel in de Bumthang vallei.

Ookwel: Ngawang Namgyal (1594-1651). Ook hij kwam vanuit Tibet naar Bhutan in een tijd dat wat nu Bhutan is, was onderverdeeld onder vele lokale leiders, allemaal met hun eigen territorium en regels, en elkaar onderling vaak betwistend. De Shabdrung bracht daar verandering in; hij was degene die het land in politieke zin wist te verenigen, en hij is ook degene die vele van de huidige dzongs (kloosterforten) liet bouwen. Zijn beeltenis komt u in vele dzongs, kloosters en tempels tegen. Hij is te herkennen aan een puntig baardje. Interessant detail is overigens dat zijn dood maarliefst 50 jaar lang was verzwegen. Aan het volk werd gezegd dat de Shabdrung 'in retraite' was. Ondertussen kon men het niet eens worden over zijn opvolging. Uiteindelijk kwam men met iets op de proppen dat riekt naar een compromisje: de boodschap was dat de Shabdrung is gereïncarneerd in drie personen. De ene was de incarnatie van zijn spraak, de ander van zijn geest en de ander van zijn lichaam. Simtoka Dzong nabij Thimphu was de eerste dzong die in zijn opdracht werd gebouwd in 1629.

De eerste koning van het land was Ugyen Wangchuck. Hij werd in 1907 unaniem gekozen tot leider van het land, en kreeg daarmee de titel Druk Gyalpo, ofwel Drakenkoning. Het koningschap zou hierna erfelijk zijn. Hij was voorheen bestuurder van de regio Trongsa, en het is nog steeds gebruikelijk dat de kroonprinsen eerst 'penlop' van Trongsa worden alvorens de troon te bestijgen. De huidige koning, HMH Jigme Khesar Namgyel Wangchuk, is de vijfde koning. Hij is een bescheiden koning van het volk, en wordt op handen gedragen. Zoals alle koningen voor hem, is hij enorm geliefd. U komt zijn portret overal tegen in kloosters, in restaurants, bij mensen thuis. Geregeld zult u ook mensen zien met een button met zijn afbeelding erop. Hij heeft één vrouw (in tegenstelling tot zijn vader, die 4 zussen trouwde) en zijn opvolger zal hun zoon zijn, de kroonprins Jigme Namgyel Wangchuck. Als u de Tashichho Dzong in Thimphu verlaat kunt u aan uw linkerkant een glimp opvangen van hun bescheiden woonstede.

Enfant terrible van de Bhutaanse cultuurgeschiedenis, ookwel de 'Divine Madman'. Deze heilige is weliswaar van iets minder belang dan de Guru Rimpoche voor de geschiedenis van het land, maar niet minder geliefd. Hij stak de draak met de geldende conventies, met name binnen de kloosterorde. Door te shockeren verbrak hij bestaande dogma's. In tegenstelling tot de gebruiken onder de monniken was de divine madman niet vies van alcohol en ook de dames lieten hem niet onberoerd. Wel had dat uiteraard een hoger doel: door middel van zijn geslachtsorgaan (door hem zijn 'bliksemflits' genoemd) verloste hij de meisjes van boze geesten en bracht ze tot verlichting. Met dezelfde bliksemflits versloeg hij vele demonen die de bevolking teisterden. Hier ligt de oorsprong van het Bhutaanse gebruik om grote fallussen naast hun deurposten te schilderen. Er bestaan talloze verhalen, gedichten en liederen over de streken die hij uithaalde om de gevestigde orde wakker te schudden. Vele hiervan ziet u afgebeeld in de Chimi Lakhang tempel nabij Punakha, in een gehucht dat gekscherend 'Phallus Village' wordt genoemd.

Een naam die u ook veel zult tegenkomen is die van Pema Lingpa, de schattenvinder ('terton'). Hij leefde in de 15e eeuw en duikelde in grotten, onder de grond en op bodems van meren schatten op die daar in de 8e eeuw waren verstopt door de Guru Rimpoche. Deze schatten konden waardevolle voorwerpen zijn, maar ook heilige geschriften.