Bhutan: land van Bruto Nationaal Geluk

Vandaag start uw reis met PANGEA Travel. Na aankomst in Kathmandu wordt u verwelkomd door onze lokale vertegenwoordiging. Aansluitend wordt u naar het hotel in de stad gebracht. Later op de dag gaat u met uw gids op stap naar de belangrijkste Boeddhistische bouwwerken van Kathmandu. Eerst bezoekt u Swayambhunath, oftewel de Apentempel. Dit is het belangrijkste Boeddhistische heiligdom van de vallei en zeker het meest indrukwekkend. Op de stoepa staan, in alle vier de windrichtingen, de ogen van de Boeddha geschilderd. Vanaf de top heeft u een fraai zicht op de hoofdstad. Ook brengt u een bezoek aan het symbool van Kathmandu, de stupa Bodnath. Met een hoogte van 35 meter is dit de grootste stoepa van de vallei. In de omgeving liggen diverse kloosters waar les wordt gegeven aan jonge monniken en tevens is het een belangrijk pelgrimsoord.
Als de tijd het toelaat kunt u optioneel het Durbar Square (letterlijk: 'paleizen plein') verkennen. Het is het kloppende hart van Kathmandu. Op het plein staan vele religieuze monumenten, allen gebouwd tussen de 12e en 18e eeuw. In de aardbeving van 2015 zijn enkele prachtige gebouwen verwoest en velen beschadigd. De herstelwerkzaamheden zullen nog lang duren. Ook kunt u een bezoek brengen aan het Kopan klooster waar dagelijks vele lezingen en cursussen voor bezoekers worden gegeven.
Noot: eventueel kan PANGEA Travel ook uw internationale vlucht verzorgen.

Na het ontbijt wordt u naar de luchthaven van Kathmandu gebracht voor de regionale vlucht naar Paro. Het uitzicht over de bergketens is een feestje, met als kers op de taart de landing op de airstrip van Paro airport. Hier maakt u kennis met de gids en chauffeur, die u tijdens de gehele reis door Bhutan zullen begeleiden. De reis gaat in ongeveer 1 uur verder naar Thimphu, de moderne hoofdstad van Bhutan. Onderweg heeft u een prachtig uitzicht op de besneeuwde bergketens, de heuvels met akkers en de indrukwekkende boerderijen. Met een inwonertal van slechts 100.000 is Thimphu één van de kleinste hoofdsteden van de wereld. Het centrum van de stad bestaat uit drie hoofdstraten waar u verschillende restaurants en winkels kunt vinden. Als de tijd het toelaat kunt u in de namiddag een bezoek brengen aan het National Memorial Chorten. Deze Chorten is gebouwd ter nagedachtenis van de derde koning van het land, Jigme Dorji Wangchuck. Het is een plek waar vele Bhutanezen dagelijks naar toe komen om te bidden, rondjes te lopen om het bouwwerk en te draaien aan de immense gebedswielen. Aan het einde van de middag gaat u naar de Tashichho Dzong, een indrukwekkend kloosterfort. Deze dzongs, kloosterforten, waren het centrum van politieke en religieuze macht. Heden ten dage zijn hier nog steeds zowel de regeringskantoren als de tempels gevestigd. Tegen het einde van de middag ziet u de ambtenaren de dzong verlaten na hun werkdag, en wordt het gebouw opengesteld voor bezoekers. Als u de dzong verlaat, kijk dan ook eens naar links. Hier ligt het (bescheiden) koninklijk paleis, de thuisbasis van de huidige en vijfde koning, HM Jigme Khesar Namgyel Wangchuck.

Tip : het dagelijkse strijken van de vlag gaat gepaard met veel ceremonieel. Zeker de moeite van het bekijken waard.

Een volle dag voor de bezienswaardigheden van Thimphu. Na het ontbijt maakt u eerst een korte wandeling bij de Motithang Mini Zoo, waar enkele exemplaren van Bhutan's nationale dier, de takin te zien zijn. Ze worden ook wel rundergems of gnoegeit genoemd. Volgens de legende schiep de heilige Drukpa Kinley dit dier door, nadat hij in één hap een geit en een koe oppeuzelde, de kop van de geit op het geraamte van de koe te plaatsen. Ziedaar de takin! Hierna bezoekt u de immens grote Golden Buddha, hoog in de heuvels boven Thimphu. Binnenin het beeld is een tempel, waar u een kijkje mag nemen. Verder verkent u vandaag de School voor Kunsten en Ambachten, een werkplaats waar schilders traditioneel (religieus) schilderwerk maken, en een fabriekje waar papier wordt gemaakt. Bijzonder is ook het bijwonen van het oefenen van Bhutaans nationale sport, het boogschieten. Zoals u zult zien, wordt de sport uiterst serieus genomen, maar is er ook tijd voor een lolletje ondertussen. Als u durft, mag u het zelf ook proberen. Maar wees gewaarschuwd: het doelwit staat op een verbluffende 145 meter afstand!
Ook kunt u nog een stop maken bij een marktje waar veel handwerk te koop wordt aangeboden. U kunt zelf in overleg met de gids bepalen hoeveel tijd u op de verschillende plekken door wilt brengen.

Vandaag vertrekt u oostwaarts via de pas Dochu La (3050m), waar u op heldere dagen een groot deel van de Himalaya kunt zien, en waar 108 stupa's de heuvel sieren. In overleg met uw gids en chauffeur kunt u ook verschillende keren stoppen om te genieten van de adembenemende uitzichten. Als u wilt kunt u tegen het einde van de rit nog een stop maken bij de kleine Chimi Lakhang, de tempel van de vruchtbaarheid. U kunt zich er vergapen aan de biografie van de geliefde heilige Drukpa Kunley (ookwel 'the Divine Madman'), wiens opmerkelijke levenswandel afgeschilderd staat op de muren van de tempel. We zullen er niet teveel over verklappen, maar het is zeker een ervaring! Neem ook een kijkje in het gastenboek. Daarin ziet u vele baby-foto's van mensen die na een bezoek aan de tempel gezegend werden met nageslacht.
U passeert Wangdue Phodrang, waar u de restanten van de dzong van Wangdue tegen een van de heuvels ziet. Deze dzong is vrijwel geheel verloren gegaan in een brand in 2012. Er wordt gewerkt aan het herstel, maar deze monsterklus zal nog jaren duren. Helaas is er elke paar jaar wel een brand in een dzong. De combinatie van de houten constructie met de vele boterlampjes is geen gelukkige. Het goede nieuws is dat veel dzongs met uiterst veel geduld worden herbouwd.
De rit vandaag voert u naar de volgende bijzondere ervaring: u overnacht vandaag in een privé tentenkamp bij het Baylangdra klooster. Er wordt gezorgd voor stevige slaaptenten met stretcherbedjes en matrassen, een kook/eettent en een toilettent. In het klooster woont u de avondgebenden en -rituelen bij. Een ervaring die u vast nog lang zal bijblijven. U kunt hier gerust nog mediteren met de monniken en offers brengen voor een lang, gelukkig leven. 's Avonds geniet u van hetgeen de kok bij uw tent op tafel tovert, en kunt u natafelen bij een kampvuur onder de sterrenhemel.

In een klooster start de dag al vroeg, zult u vanmorgen merken. U bent van harte welkom om de monniken te vergezellen bij hun dagelijkse rituelen, gebeden, offers, purificatie-rituelen en een bijzonder gebed voor welbevinden en een goede manier van leven. Na het ontbijt kunt u een wandeling maken van in totaal 4 uur naar een ander klooster. Na een late lunch is de rest van de dag ter vrije besteding. Uw gids neemt u graag nog mee op een andere wandeling, maar als u liever bij het klooster blijft om bijvoorbeeld te converseren met de monniken, is dat ook prima. De monniken staan altijd open voor een goed gesprek over hun levenswijze, maar zijn ook vaak wel in voor meer aardse zaken zoals een potje voetbal of volleybal.

Vandaag gaat de reis via de Wangdue vallei verder naar de Phobjikha vallei, deels door het Jigme Singye Nationaal Park. Even voor de Pele La pas slaat u af, de prachtige Phobjikha vallei in, waar u intrek neemt in een zogenaamde homestay, bij een Bhutaanse familie. Een erg leuke manier om van heel dichtbij te ervaren hoe het leven van deze hartelijke mensen is, in hun indrukwekkend grote farmhouses. Natuurlijk kunt u vanmiddag met uw gids op pad om de vallei te ontdekken, maar het is ook leuk om 'thuis' te blijven om te ervaren hoe alles reilt en zeilt in een typisch Bhutaanse woonstede. Vroeger werd het vee op de begane grond gehouden. Omwille van de hygiëne is dat niet meer het geval. De keuken/leefruimte bevindt zich op de eerste verdieping, waar meestal ook de gastenkamers en een toilet zijn. De zolder wordt gebruikt als hooizolder en droogruimte. De houtkachel in de keuken vormt het kloppende hart van deze farmhouses. Er is meestal geen douche aanwezig, maar wel een hotstonebad; een houten bad dat wordt verwarmd door middel van stenen die uit het vuur worden gehaald. Er komt ongelooflijk veel warmte van zo'n steen af; een weldadige ervaring! Als u het leuk vindt, mag u helpen met de bereiding van Bhutaanse specialiteiten zoals de beruchte ema datse (een zeer pittig 'groente'gerecht dat bestaat uit enkel pepers en kaas), momo's of de typische boterthee. Maar niets moet, alles mag.

Vandaag verkent u de Phobjikha vallei, die door velen wordt omschreven als de mooiste vallei van de Himalaya met haar glooiende groene heuvels. De gehele vallei geniet een beschermde status; u treft hier dan ook geen akkers, maar alleen natuurgebied. Door de vallei stroomt een riviertje, en het lage gedeelte is wat moerassig. Vogels zijn er dol op! Er zijn hier verschillende mogelijkheden voor wandelingen. U kunt met uw gids afstemmen welke het beste bij u past. U kunt bijvoorbeeld een wandeling maken langs de drie dorpen Gophu, Dogsena en Pana, alsmede langs lokale kloosters en boerderijen. Een mooie gelegenheid om kennis te maken met het leven op het platteland. Ook de moeite waard is een bezoek aan het Kraanvogel Informatiecentrum, een lokaal schooltje en uiteraard het Gangtey Klooster. Als u liever niet teveel wandelt, kan er ook een mooi programma met de auto worden samengesteld.

Tip: u kunt in het kraanvogel-informatiecentrum een bezoek brengen aan de gewonde kraanvogel Karma. Zij is waarschijnlijk aangevallen door een hond en het is onwaarschijnlijk dat ze nog zal vliegen. Haar soortgenoten vliegen elk voorjaar terug naar Tibet, maar zij blijft achter bij het informatiecentrum, waar voor haar wordt gezorgd. U kunt hier uiteraard een donatie maken voor haar opvang, herstel en verzorging.

U neemt afscheid van de Phobjikha vallei en vervolgt uw weg naar Bumthang. Reken op een rit van ongeveer 6 uur. De lunch gebruikt u onderweg in een restaurant in Trongsa, waar u een bezoek brengt aan de dzong en de wachttoren. In de wachttoren is tegenwoordig een museum gevestigd. Als het u even duizelt van alle heiligen, koningen en historische figuren (en hun incarnaties en manifestaties op de koop toe!) waarmee de Bhutaanse cultuurhistorie verweven is, dan is het korte introductiefilmpje in de wachttoren een aanrader; u bent direct weer op de hoogte van de 'who's who' van de Bhutaanse geschiedenis en mythes. Bovendien is hier de echte Raven Crown te zien, de kroon die bij speciale gelegenheden door de koningen wordt gedragen.
Het eindpunt van vandaag is Bumthang. Bumthang is eigenlijk een verzamelnaam voor vier valleien (Jakar, Tang, Ura en Chumey) en wordt gezien als het culturele hart van Bhutan vanwege de vele belangrijke kloosters van oude oorsprong. Vandaar dat u vier nachten in deze valleien doorbrengt, op drie verschillende plaatsen. Uw eerste overnachtingsplaats is in het eenvoudige gastenverblijf dat bij het Karchu klooster hoort. Vanaf de veranda kijkt u ver over de vallei uit.

Direct boven uw guesthouse ligt het Karchu klooster waar doorgaans 300-400 monniken verblijven. 's Morgens wordt u hier ontvangen door een lama en kunt u van hem wat opsteken over het Boeddhisme, waarbij over en weer vragen kunnen en zullen worden gesteld. Hij kan u veel vertellen over het lijden, en over de Boeddhistische visie op het leven en geluk. De lama zal u instructies kunnen geven om de mediteren, gericht op barmhartigheid in het bijzonder. De thee gebruikt u samen met hem, en hij zal u uitleg geven over de boterlampjes-ceremonie. Een unieke en leerzame ochtend. 's Middags kunt u met uw gids op pad in de vallei. U kunt met hem afstemmen of u bijvoorbeeld liever gaat wandelen of andere heiligdommen gaat bezoeken.

Vandaag wordt u naar de Tang-vallei gebracht, ook onderdeel van Bumthang. U bezoekt een nonnenklooster en het dorpje Babzur. Een korte wandeling in de vallei brengt u naar het Ugencholing paleis-museum en een typische boerderij. U wordt tenslotte hartelijk ontvangen bij uw gastfamilie in hun homestay.

Na een stevig ontbijt en afscheid van uw gastfamilie wordt u via de Jakar vallei naar de Chumey vallei gebracht, beide onderdeel van Bumthang. Hoewel de afstand in kilometers niet bijzonder groot is, zult u hier 3 uur over doen. 's Middags bezoekt u het hoog gelegen Tsarpaling klooster. Als u zin heeft om te wandelen, is het naaldbomenbos bij het klooster een aanrader. In elk geval is het de moeite om een korte wandeling te maken naar de top om hier gebedsvlaggetjes op te hangen; lekker hoog en dus veel wind!

Er staat voor vandaag een lange reisdag op het programma, terug naar Punakha. Onderweg kunt u waar u maar wilt stops maken. Punakha was meer dan 300 jaar de hoofdstad van Bhutan. De belangrijkste bezienswaardigheid is de Punakha Dzong, waar u vandaag een bezoek aan brengt. Deze kolos van een dzong ligt op de plek waar twee rivieren samenkomen en maakt zo een prachtig plaatje. De gigantische witte fortmuren zijn duidelijk gebouwd om vriend en vijand te imponeren, en daarin zijn ze zeker geslaagd. Binnen worden veel heilige voorwerpen gekoesterd en van al het kleurrijke schilderwerk kan het u wel eens gaan duizelen.

Noot: als u opziet tegen de lange terugweg, kunnen we ook -tegen meerkosten- een vlucht van Bumthang naar Paro verzorgen. Deze vluchten worden dagelijks uitgevoerd door Druk Air, en bespaart u vele kilometers. We slaan hier dan de nacht in Punakha over, maar u kunt het wel op de 'heenweg' bezoeken vanuit Balylangdra.

U keert vandaag terug naar de Paro-vallei, welke één van de mooiste van Bhutan is. Langs de wegen groeien vele wilgen, hun takken langzaam waaiend in de wind, en u ziet vele appelboomgaarden. De boerderijen zijn imposant groot, met witte muren en prachtig houtsnijwerk. Op de bodem van de vallei liggen akkers, maar ook tegen de hellingen op ziet u terrasvormige akkers en uiteraard bossen.
Uw laatste overnachtingsplaats in Bhutan is wederom een bijzondere, namelijk in het Bongde Goma Resort. Dit is verbonden aan een kleinschalige hotelschool, een deels Nederlands project, waar kansarme jongeren een opleiding krijgen in de hoteldienstverlening. In het restaurant tussen de boerenakkers in het dorpje Bongde nabij Paro draagt u dus een steentje bij aan hun opleiding en onkosten, terwijl verrassende maaltijden krijgt voorgeschoteld door nog ietwat verlegen jongens en meisjes. De maaltijden zijn met zorg samengesteld, en dat proef je eraan af. U mag ook gerust een kijkje nemen in de keuken, en de studenten oefenen graag hun Engels. De kamers zijn eenvoudig, maar schoon en netjes.

Noot : het is vandaag ook mogelijk de Lungchutse-wandeling te maken. Deze wandeling brengt u van de Dochula pas door een rododendronbos naar een klooster bovenop een berg. De wandeling duurt een uur of drie.

Vandaag bezoekt u een van de bekendste bezienswaardigheden van Bhutan: Taktsang oftewel het Tijgersnest. Het eerste stuk gaat u per auto, maar de laatste klim legt u te voet af. Dit heiligdom, op 800 meter hoogte tegen een rotswand geplakt, is niet alleen de bekendste maar ook de meest indrukwekkende van het land. Het is gesticht op de plek waar de Guru Rinpoche in de 8e eeuw landde na een vlucht op de rug van een zwangere tijgerin. De Guru Rinpoche, ookwel Padmasambava genaamd, wordt beschouwd als incarnatie van de Boeddha en brenger van het Boeddhisme naar Bhutan. Hij mediteerde hier drie maanden in een grot. De huidige tempel is rond deze grot gebouwd. U kunt hier verschillende heiligdommen bezoeken alvorens af te dalen naar het teahouse, waar u de lunch gebruikt. Daarna is het nog een klein uurtje afdalen naar de plek waar uw chauffeur op u wacht. Vanmiddag kunt u nog Kyichu Lhakhang bezoeken, een van de oudste tempels van Bhutan, of het Paro Museum, gevestigd in een imposant bouwwerk.

Na het ontbijt wordt u op tijd naar de luchthaven gebracht. Hier neemt u afscheid van uw Bhutaanse gids en chauffeur en checkt u in op de regionale vlucht terug naar Kathmandu. U wordt naar uw hotel in Patan gebracht. Patan is ook één van de drie koningssteden, gelegen op 2 kilometer ten zuiden van Kathmandu en tegenwoordig zo goed als vastgegroeid aan Kathmandu. Het is er minder druk en hectisch dan in Kathmandu zelf, vandaar dat we ervoor kiezen om de reis hier te eindigen. Als u Kathmandu nog in wilt, is dat een kort ritje met een taxi. Patan heeft net als Kathmandu een Durbar Square, dat minder te lijden heeft gehad onder de aardbeving van 2015. Er is veel bedrijvigheid op straat en er hangt een prettige, gemoedelijke sfeer. Ook zijn er vele winkeltjes en handwerkplaatsen zodat u er goed kunt slagen als u nog souvenirs wilt kopen.

Afhankelijk van de vertrektijd van uw terugvlucht heeft u nog vrije tijd in Patan. U wordt naar de luchthaven van Kathmandu gebracht voor uw terugvlucht. Hier eindigt uw reis met PANGEA Travel.

Noot: PANGEA Travel kan ook uw internationale vlucht verzorgen.
Noot: de hotelkamer staat niet de gehele dag tot uw beschikking. Indien gewenst, kunnen we een dagkamer / late uitcheck verzorgen; de meerprijs is op aanvraag.