Landinformatie Indonesië

Accommodaties

In de grote steden en op het eiland Bali is een uitgebreide keuze aan accommodaties; van kleinschalige hotelletjes en guesthouses tot zeer luxe resorts. Het aanbod en de kwaliteit van de accommodaties verschilt van plaats tot plaats. In de kleinere plaatsen kan dit vaak (zeer) eenvoudig zijn, maar vaak wordt dit gecompenseerd door een mooie ligging of vriendelijke service. In de grote steden is er weliswaar meer keuze maar soms valt de kwaliteit tegen door achterstallig onderhoud. Tijdens een rondreis ervaart u dan ook een verschil in kwaliteit. Bij verblijf in een driepersoonskamer wordt er een extra bed bijgeplaatst op een tweepersoonskamer. De ruimte wordt hierdoor beperkt en het derde bed kan van mindere kwaliteit zijn (vaak een opklapbed).

Afdingen

Op markten en bij souvenirwinkels in Indonesië is het gebruikelijk om af te dingen. Een handvat voor het gemiddelde percentage dat u van de vraagprijs af kan krijgen, is moeilijk te geven. Het gaat er om dat zowel de verkoper als de koper, u, tevreden bent. Als u een bod gedaan heeft en de verkoper gaat ermee akkoord, dan moet u het ook echt kopen. Het is beledigend om dan alsnog weg te lopen. Supermarkten en shoppingmalls hanteren vaste prijzen; hier kunt u niet afdingen.

Algemeen

Indonesië heeft een oppervlakte van 188 miljoen km2 en bestaat uit ongeveer 13.000 eilanden. Het is daarmee de grootste archipel ter wereld en wordt ook wel de Gordel van Smaragd genoemd. Deze voormalige kolonie van Nederland biedt variërende landschappen, prachtige flora en fauna, stranden en verschillende volkeren en culturen. De meeste mensen wonen op het eiland Java waar ook de metropool Jakarta ligt. Andere bekende eilanden zijn o.a. Kalimantan, Sumatra, Sulawesi en Bali. Elk eiland heeft een eigen karakter en cultuur.

Ambassade / Consulaten

Het adres van de Nederlandse Ambassade in Indonesië (Java) is:
Jl. H.R. Rasuna Said Kav. S-3
Jakarta 12950
Tel: +62 (0)21 524 8200 Nederlands Consulaat Surabaya (Java) Jalan Imam Bonjol No. 36 Surabaya 60264 Tel: +62 (0)31 566 2409 Nederlands Consulaat Denpasar (Bali) Jalan Raya Kuta No. 127 Denpasar, Bali Tel: +62 (0)361 761 502 Nederlands Consulaat Medan (Sumatra) Jalan Cakrawati No.12 Desa Aur - Medan Maimun Medan 20151 Tel: +62 (0)61 414 6306

Communicatie

• Post: wanneer u post vanuit uw hotel verstuurt, komt deze vrijwel altijd aan. Het kan soms wel 14 dagen duren voordat een ansichtkaart in Nederland aankomt. Verstuur uw post altijd ‘by airmail’.
• Bellen: internationaal bellen vanuit Indonesië gaat vanuit de grote steden vaak beter dan nationaal. Voor het nummer dat u wilt bellen, dient u voor Nederland eerst 0031 te draaien en de 0 van het netnummer dient u weg te laten. In de meeste hotels vindt u telefoon op de kamer. De kosten om van deze telefoon gebruik te maken zijn aanzienlijk hoger. Wanneer u een telefoontje verwacht, kunt u het beste de receptie van tevoren op de hoogte stellen aangezien men vaak moeite heeft om westerse namen te verstaan. Het beste en tegen het goedkoopste tarief kunt u telefoneren vanuit de telefoonkantoren van Perumtel, Wartel of Telkom die in veel plaatsen een vestiging hebben. Mobiel bellen vanuit Indonesië kan ook afhankelijk van de provider. Voor meer informatie kunt u contact op nemen met uw provider of kijk op www.bellen.com/bellen-buitenland/vanuit-tarieven/indonesie.
• Internet: internetcafés treft u op vele plaatsen, waar u voor weinig geld een e-mail naar huis kunt sturen.

Duurzaam reizen

Duurzaam toerisme is niets anders dan reizen waarbij rekening wordt gehouden met milieu, mensen, natuur en cultuur, zodat reizen in de toekomst ook nog goed mogelijk is. Met deze manier van reizen wordt het milieu en de natuur zo weinig mogelijk belast en heeft de lokale bevolking profijt van toerisme, zonder dat dit ten koste gaat van de reiservaring. Als reiziger speelt u een belangrijke rol. U kunt al een verschil maken door te letten op uw reisgedrag en met respect om te gaan met de bestemming van uw keuze. Hier zijn enkele tips waar u rekening mee kunt houden tijdens de reis.

• Koop lokale producten: Geef kinderen geen pennen, ballonnen en speelgoed, zodat ze niet leren dat bedelen werkt. Mocht u iets willen geven, steun dan een lokaal project waar de gehele gemeenschap profijt van heeft. Koop iets ter plaatse zoals een souvenir of ga eten in restaurants van lokale eigenaren wat ten goede komt van de werkgelegenheid.
• Souvenirs: Let er op dat souvenirs niet zijn gemaakt van beschermde planten of dieren. Dit draagt bij aan het uitsterven van dergelijke soorten en de invoer van zulke souvenirs zijn verboden en strafbaar.
• Laat geen afval achter: Zwerfvuil is een ergernis op bestemmingen. Als u gaat wandelen in natuurgebieden, neem dan het afval mee en deponeer het in de dichtstbijzijnde prullenbak. Op zulke routes wordt er niet regelmatig schoongemaakt en het afval breekt maar langzaam af. Volg daarnaast ook enkel de wandelroutes om de flora en fauna te behouden.
• Fotografie: Vraag eerst om toestemming indien u graag een foto wilt maken van de lokale bevolking. Niet iedereen is ervan gediend om gefotografeerd te worden, bijvoorbeeld vanwege culturele, religieuze en persoonlijke redenen. Dit kan beledigend overkomen, dus laat u vooraf informeren en respecteer het als mensen liever niet gefotografeerd willen worden.
• Laat koraal intact: Als u gaat snorkelen of duiken, breek dan geen koraal af om als souvenir mee te nemen. Koraal is heel kwetsbaar en kan door aanraking snel afsterven.
• Fooien: De lonen in de meeste landen die we aanbieden liggen erg laag en zijn niet voldoende om van rond te komen. Vandaar dat er in de veel gevallen een fooi wordt verwacht. Indien u gaat onderhandelen op een lokale markt of winkel bepaal dan vooraf hoeveel u wilt betalen zodat u en de verkoper tevreden verder kunnen.
• Energie- en waterbesparing: Vergeet niet het licht, televisie en airconditioning uit te doen als u de hotelkamer verlaat. Gebruik daarnaast ook niet onnodig veel water. In de meeste aangeboden bestemmingen is dit een schaars goed.

ECPAT

PANGEA Travel wil een bondgenoot zijn in de bescherming van kinderen tegen seksuele uitbuiting in toerisme. Hoewel toerisme niet de oorzaak is van commerciële seksuele uitbuiting van kinderen, maken toeristen met deze bedoelingen wel gebruik van de faciliteiten die de reis- en toerismeorganisaties bieden. Op veel plaatsen is het op dit moment te makkelijk voor een kindersekstoerist om een kind seksueel te misbruiken. Naast goede wetgeving en handhaving door politie ter plaatse, vinden wij dat de reissector tevens een belangrijke rol speelt in de bestrijding van kindersekstoerisme. De belangrijkste boodschap daarbij is: Kindersekstoerisme wordt niet getolereerd! Door een groter bewustzijn en alertheid van onszelf onze partners maar ook van u te vragen wordt het moeilijker voor kindersekstoeristen zich met een minderjarige te laten zien of ergens binnen te komen. Hierdoor kunnen wij samen directe bescherming bieden aan de kinderen. Ziet u tijdens uw reis iets verdachts waarvan u vermoedt dat het met kindersekstoerisme te maken kan hebben? Probeer dan een duidelijke beschrijving van de personen en/of personen te maken en wanneer mogelijk van het kind of jongere. Of in het geval van een onderneming, die dergelijke praktijken toelaat, onthoudt dan de naam. U kunt vervolgens melding maken bij:
• Lokale autoriteiten
• Ambassade van het land van de toerist (wanneer bekend)
• Via www.meldkindersekstoerisme.nl
Of stuur een mail naar ECPAT International: protect@ecpat.net Voor meer informatie over dit onderwerp of om te lezen wat u nog meer kunt doen kunt u naar de website gaan van: ECPAT

Eten en drinken

Vanwege de verschillende culturen zijn zowel de Indonesische als de Chinese keuken overal goed vertegenwoordigd. Voor weinig geld kunt u heerlijk en uitgebreid eten. Ook voor vegetariërs is er voldoende keus. Bij de eetstalletjes (warung) bent u nog veel goedkoper uit, voor ongeveer één euro heeft u al een prima maaltijd met rijst en wat groente, vis of vlees. Gekookte rijst zonder verdere toevoegingen (nasi putih) wordt veel gegeten. Gebakken rijst met groente en vlees of vis heet nasi goreng. Nasi goreng bestaat meestal uit rijst, aangevuld met sajoer (nat groentegerecht), vlees of vis en eieren. Andere bekende gerechten zijn gado-gado (mix van groenten met gebakken ei, pindasaus en kroepoek), soto ayam (kippensoep) en rendang (pittige rundvlees). Varkensvlees vindt u weinig in Indonesië, aangezien het eten hiervan wordt verboden door de islam, de belangrijkste godsdienst in dit land. Wanneer u uw eten niet te pittig van smaak wilt hebben kunt u hierom vragen ('non pedas'). Ook als u niet van de Aziatische keuken houdt kunt u met name in de grotere steden ook zeker terecht in de internationale (keten) restaurants. De bekende fastfoodketens zijn ook in Indonesië, in de grotere steden, te vinden. In de hotels ligt het prijsniveau voor eten en drinken een stuk hoger. Koffie, thee en frisdrank is overal verkrijgbaar. Houdt er rekening mee dat alcohol niet overal wordt geschonken. Dit heeft te maken met het Islamitische geloof. Echter, op plaatsen waar veel toeristen komen is doorgaans alcohol verkrijgbaar. Over het algemeen liggen prijzen op Bali hoger dan de prijzen op de overige eilanden.

Feestdagen

De meeste feestdagen in Indonesië hebben een religieus karakter. Elke religie heeft haar eigen feestdagen en tradities. De Chinese feestdagen worden bepaald door de maankalender waardoor deze niet vallen op vaste dagen in het jaar.

De volgende feestdagen worden ieder jaar gevierd. De data voor 2023 zijn:
• 01 januari - Nieuwjaarsdag
• 04 januari - Galungan (Bali)
• 22 januari - Chinees Nieuwjaar
• 18 februari - Isra Mi'raj (hemelvaart van profeet Mohammed)
• 22 maart - Nyepi (Hindoeistisch Nieuwjaar) (Bali)
• 22 maart - Begin van de Ramadan
• 07 april - Goede Vrijdag
• 22 april - Hari Raya Idul Fitri (suikerfeest)
• 01 mei - dag van de Arbeid
• 06 mei - Waisak (Boeddha's geboortedag)
• 18 mei - hemelvaart van Jezus Christus
• 01 juni - Pancasila dag
• 29 juni - Idul-Adha (offerfeest)
• 19 juli - Muharram (Islamitisch Nieuwjaar)
• 02 augustus - Galungan (Bali)
• 17 augustus - Dag van de Onafhankelijkheid
• 27 september - Verjaardag van de profeet Mohammed
• 25 december - Kerstmis

Veel openbare voorzieningen zijn op bovengenoemde feestdagen gesloten. Voor veel dagen geldt: valt de officiële feestdag op een zondag, dan wordt de eerst volgende werkdag een vrije dag.

De ramadan begint in 2023 omstreeks 22 maart  en duurt tot en met 20 april. Tijdens de ramadan kan er gereisd worden in Islamitische landen, maar u dient dan wel rekening te houden met de gesteldheid van de bevolking. Winkels en musea zijn gewoon open. Banken en kantoren zijn veelal `s middags gesloten. De meeste restaurants zijn overdag gesloten, maar over het algemeen is het mogelijk om in de hotels wat te eten. Eten en drinken op straat is verboden. Alcohol is tijdens de Ramadan moeilijker te verkrijgen.
Het Suikerfeest (Hari Raya Idul Fitri) zal uitgebreid op 22 april gevierd worden. Alle moslim Indonesiërs in Java gaan op familiebezoek door het hele land, hierdoor zijn er tijdens deze feestweek dan ook overal files, waardoor reizen in deze periode wordt afgeraden.

Fooien

Het geven van fooien is gebruikelijk, vooral aan lokale gidsen en de chauffeurs. In bepaalde opzichten is hier geen ontkomen aan, omdat het een aanvulling vormt op het salaris van de gids en chauffeur. Lokale gidsen en chauffeurs hebben anders de neiging om hun salaris met allerlei commissies van souvenirwinkels en restaurants aan te vullen, wat uw excursieprogramma niet ten goede komt. Het kan voorkomen dat uw gids op de eerste dag al een mooi verhaal houdt over het geven van fooien. Voor ons komt dat vaak ongepast over omdat we eerst een dienst willen ervaren en achteraf een fooi geven. Wanneer u uw begrip toont voor de vraag en eventueel vooraf een (klein) deel van de fooi geeft, zal dat zeker worden gewaardeerd door de gids. In veel hotels wordt automatisch 10 tot 21% bedieningsgeld bij de rekening geteld. Indien dit niet gebeurt, is een fooi van 10% gebruikelijk. Hetzelfde geldt in restaurants. Een kruier op het vliegveld of treinstation en een bellboy in het hotel ontvangt ca. IDR 5.000 per stuk bagage. Aan taxichauffeurs geeft men een fooi van 5-10%, aan gidsen tijdens tours wordt gewoonlijk IDR 50.000 - 70.000 per dag per persoon gegeven, aan chauffeurs en eventuele bijrijders de helft (per persoon). Reist u op Java bijvoorbeeld alleen met een chauffeur dan kunt u ook het bedrag van IDR 50.000 - 70.000 per persoon per dag aanhouden. Kamermeisjes rekenen op een bedrag van ca. IDR 10.000 voor elke dag verblijf en lokale gidsen bij een bezienswaardigheid rekenen ook op een fooi. Deze prijzen zijn gebaseerd op 2-4 reizigers, mocht u met meerdere personen reizen dan kunt u een lager bedrag aanhouden (per persoon).

Geldzaken

De munteenheid in Indonesië is de Indonesische Rupiah (IDR). Het heeft geen zin deze van te voren in Nederland te kopen. De koers is hier hoogst ongunstig. Buitenlandse valuta mag u onbeperkt in- en uitvoeren. Bij aankomst op de luchthaven kunt u meteen pinnen zodat u geen contant geld hoeft mee te nemen om bij aankomst te wisselen. Denk er aan om uw pinpas voor vertrek op werelddekking te zetten. Neemt u liever contant geld mee, dan kunt u dat wisselen bij de bank of bij de receptie van het hotel. Op veel plaatsen kunt u euro's wisselen. De koers is echter slechter dan die van de US Dollar. Veel hotels hebben een wisselbalie (hun koersen zijn gewoonlijk echter onvoordelig). Vrijwel alle grotere plaatsen in Indonesië hebben bankautomaten waar u met uw eigen pinpas contant geld kunt opnemen. Dit is vaak goedkoper dan met een creditcard geld op te nemen. Vrijwel alle hotels en de grotere winkels en restaurants accepteren de bekende internationale creditcards. Zie voor meer details de websites: eurocard & visa.

U kunt met uw creditcard ook in veel plaatsen contant geld opnemen via uw pincode. Dit kan bij de ATM's (Automatic Teller Machine) met het bijbehorende logo van uw creditcard. Bij een bank kunt u ook contant geld opnemen. U dient zich dan echter te kunnen legitimeren met uw paspoort. 

Belangrijk: Overgebleven Rupiah kunt u, mits u een wisselbewijs van de bank kunt tonen, op de luchthaven terug wisselen. U mag maximaal IDR 50.000.000 in- en uitvoeren. Buitenlandse valuta mag u onbeperkt in en uit het land brengen.

De waarde van 100.000 IDR was in januari 2023 ongeveer € 6,08.

Geneesmiddelen

Indien u bepaalde geneesmiddelen regelmatig gebruikt, neemt u dan voldoende voorraad mee. Een Engelstalig recept kan eveneens nut hebben. Gebruikt u opiumhoudende medicijnen, dan dient u een in het Engels gestelde doktersverklaring bij u te hebben. In Indonesië zelf, bijvoorbeeld bij de dokter, kunt u eventueel ook terecht voor (goede) medicijnen.

Gezondheid

Voor reizen naar Indonesië wordt een aantal vaccinaties aanbevolen, zoals DTP, hepatitis A en buiktyfus. Voor sommige gebieden in Indonesië is het verstandig om maatregelen te treffen tegen malaria. Informeer ruim voor vertrek, minimaal zes weken, bij uw lokale GGD of huisarts. Ook kunt u informatie inwinnen via de website van Thuisvaccinatie.nl of telefonisch bij het Tropen Centrum AMC Amsterdam (tel: 020-5663800) of KLM Health Services (tel: 0900-1091096). De opvattingen over hygiëne in Indonesië zijn anders dan in Nederland. Het is niet aan te raden om water uit de kraan te drinken. Mineraalwater kunt u kopen in de winkel. Let er wel op dat de flessen verzegeld zijn. Kijkt u ook uit met rauw, ongekookt of gedeeltelijk gekookt voedsel, groenten (salades) en ongewassen fruit (wassen in mineraalwater of gekookt water).

Gidsen

Tijdens uw reis door Indonesië wordt u bijgestaan door gidsen en/of een privechauffeur. Elk eiland heeft zijn eigen gids/chauffeur en zodra u een verplaatsing heeft naar een ander eiland, ontmoet u een nieuwe gids/chauffeur op uw volgende bestemming. Op Sumatra reist de gids met u mee, evenals op Flores en Sulawesi. Op Java heeft u de keuze om met een chauffeur en gids of alleen met een chauffeur te reizen. Op Java heeft u bij een aantal bezienswaardigheden (zoals de Botanische Tuin, de Borobudur, het Kraton in Yogja etc.) sowieso een lokale gids die de informatie geeft. Ook voor deze lokale gidsen geldt dat er een fooi wordt verwacht na hun dienstverlenging (zie ‘fooien’). Onze gidsen en chauffeurs zijn goed opgeleid en geselecteerd op goede dienstverlening. In drukke tijden worden er soms extra lokale gidsen en chauffeurs in gehuurd. Hierdoor kan de kwaliteit van de dienstverlening minder zijn dan wat u van ons mag verwachten. Zijn er ter plaatse problemen, neemt u dan contact op met onze lokale vertegenwoordiging. Zij kunnen u het snelst helpen. Mochten er onverhoopt toch nog zaken zijn waarover onduidelijkheid bestaat, neemt u dan contact op met PANGEA Travel. Op de dagen of dagdelen ter vrije besteding is er doorgaans geen gids of chauffeur inbegrepen.

Grensdocumenten

Voor reizigers met de Nederlandse nationaliteit is een paspoort vereist dat bij aankomst in Indonesië nog zes maanden is. Voor reizigers met een Nederlandse en Belgische nationaliteit is, bij reizen met een verblijf van maximaal 30 dagen, sinds juni 2015 geen visum meer vereist. Voor reizigers die langer dan 30 dagen in Indonesië verblijven, geldt dat het visum van tevoren bij de ambassade in Den Haag moet worden aangevraagd.

Bovenstaande gegevens kunnen tussentijds wijzigen en het is raadzaam deze te controleren op de website: www.visuminternational.nl (algemene informatie visum) of op www.visumcentrale.nl/pangeatravel. Reizigers die geen Nederlandse nationaliteit hebben, kunnen ook op deze website terecht voor informatie.

Inchecken / uitchecken accommodatie

Volgens internationale standaard is incheck bij uw accommodatie mogelijk vanaf 14:00 uur. Uiteraard kunt u eerder aankomen om gebruik te maken van de faciliteiten. Afhankelijk van de kamerbezetting kan het mogelijk zijn, dat u eerder over uw kamer kunt beschikken. Op de dag van vertrek dient u de kamer doorgaans om 10:00 te verlaten. Wilt u langer gebruik maken van uw accommodatie, dan dient u dit vooraf af te stemmen met de receptie. Mogelijkheden en eventuele meerprijzen voor latere uitcheck zijn ook afhankelijk van de kamerbezetting.

Kleding

De beste kleding om mee te nemen is makkelijk zittende, lichte vrijetijdskleding. Natuurlijke stoffen, met name katoen, zijn uitstekend geschikt om in een tropisch land te dragen. De soms brandende zon vereist bescherming, zoals een hoofddeksel en zonnebrandmiddel. In de regentijd heeft u meer plezier van een paraplu dan van een regenjas. Voor een enkele koele avond, en tevens als bescherming tegen de muggen, is een warmer kledingstuk aanbevolen. Dit geldt ook voor een verblijf in een hoger gelegen gebied (met name op Sumatra en Java). Gaat u tijdens de reis een trekking maken? Dan zijn goede wandelschoenen en een lange broek noodzakelijk. Denkt u bij een bezoek aan de Bromo of Ijen vooral aan warme kleding en schoenen met een goed profiel.

Landschap

Indonesië heeft een grote diversiteit aan landschappen. Meer dan de helft van het land is bedekt met tropisch regenwoud. De regenwouden worden bedreigd door de groeiende bevolking van Indonesië. Zij kappen grote delen om het vervolgens te ontginnen voor landbouwgebruik. De unieke flora en fauna worden hierdoor ernstig bedreigd. Naast tropische regenwouden zijn er hoge bergketens, valleien en vulkanen. De Oost-Indonesische eilanden zijn droger en hier treft u een savannelandschap.

Lokale vertrekbelasting

Bij vertrek uit Indonesië hoeft u geen vertrekbelasting (meer) te betalen.

Luchthavens

De belangrijkste luchthaven van Indonesië is Jakarta, wat tevens de hoofdstad van het land is. Er zijn nog een aantal andere belangrijke luchthavens. Enkele hiervan zijn tevens vanaf Europa bereikbaar zoals Denpasar, Medan, Yogyakarta, Surabaya, Mataram en Balikpapan.

Media

In een aantal grote steden kunt u in de hotels gewoonlijk buitenlandse kranten kopen, in Jakarta en Denpasar soms ook Nederlandse. Er zijn diverse Engelstalige Indonesische kranten.

Meenemen

• kopie paspoort & overige belangrijke papieren
• kleine reisapotheek
• telefoonnummer verzekeringsmaatschappij
• telefoonnummer creditcardmaatschappij
• creditcard (met pincode)
• internationaal bewijs van inentingen (gele boekje)
• wc-papier voor in de toiletten onderweg en in restaurants
• anti-muggen stick of lotion (zoals Deet)
• kleine paraplu

Reisboeken

Voor het bestellen van reisgidsen verwijzen wij u naar www.dezwerver.nl

Souvenirs

U zult in Indonesië een schat aan waardevolle, interessante souvenirs aantreffen. De prijzen lopen echter nogal eens uiteen. Let u erop dat u niet teveel betaalt. In principe moet er overal worden afgedongen. Begint u daarom altijd met de helft van de prijs te bieden. Uiteindelijk moet u ergens halverwege de oorspronkelijke prijs en uw tegenaanbod uitkomen. Handgemaakte spullen van hout en steen maar vooral batikartikelen zijn zeer populaire souvenirs.

Taal

De officiële taal is het Bahasa Indonesia, dat verwant is aan het Maleis. Oudere mensen spreken soms nog Nederlands. Over het algemeen kunt u met Engels redelijk terecht.

Tijdsverschil

Indonesië heeft drie tijdzones. Op Java en Sumatra is het 5 uur later dan in Nederland (in de winter 6 uur), op Kalimantan, Sulawesi en de Kleine Sunda Eilanden (o.a. Bali en Lombok) 6 uur (in de winter 7 uur) en op de Molukken en Irian Jaya 7 uur (in de winter 8 uur).

Uitgaan

Overal in Indonesië is het prettig uitgaan. De mensen zijn vriendelijk en er is (zeker op de eilanden Bali en Lombok) een ruime keuze aan restaurants, bars en andere uitgaansmogelijkheden.

Veiligheid

De Indonesische bevolking is zeer betrouwbaar en crimineel gedrag komt nauwelijks voor vanwege het geloof. In toeristische plaatsen en op markten moet u altijd op uw persoonlijke eigendommen letten. Uw waardevolle spullen kunt u het beste opbergen in het kluisje van het hotel waar u verblijft.

Verlies en diefstal

Het is niet prettig als u uw paspoort, geld of geldswaardige papieren zoals reis- of traveller's cheques, verliest. Bewaar uw belangrijke documenten daarom waar mogelijk in een kluisje (safety deposit-box). Deze zijn in de meeste hotels beschikbaar. Neem uw paspoort alleen mee uit het hotel indien het werkelijk noodzakelijk is en neem niet meer geld mee dan nodig is. Wanneer in een hotel iets van u gestolen wordt, waarschuw dan de hotel (duty)manager en/of de "hotel security" (veiligheidsdienst). Als u met de afhandeling niet tevreden bent, schakel dan alsnog de politie in. Indien er buiten het hotel iets van u wordt gestolen dient u aangifte te doen bij de politie en een verklaring te vragen waarin de politie uw aangifte bevestigt. Met de verklaring kunt u zich bij terugkomst tot uw verzekeringsmaatschappij wenden. Indien u uw paspoort verliest of dit gestolen wordt, dient u eveneens bovengenoemde handelingen te verrichten. Met de politieverklaring gaat u vervolgens naar de dichtstbijzijnde Nederlandse Ambassade of het dichtstbijzijnde Consulaat. Hier krijgt (lees: koopt) u een pasje voor de rest van de reis of (indien u nog enige tijd in het land van bestemming blijft) een nieuw paspoort.

Vervoer

Taxi’s voorzien van een taximeter zijn er alleen in Jakarta en Surabaya. U betaalt hier IDR 1000 bij het instappen en vervolgens IDR 500 per kilometer. In andere plaatsen moet u van tevoren een prijs afspreken. Behalve van taxi’s kunt u ook gebruik maken van de zogenaamde bemo (een taxibusje waarin maximaal 12 personen een plaats kunnen vinden). Bemo's leggen een vastgesteld traject af. Daarnaast zijn er becaks (fietstaxi’s, maximaal 2 personen). Zowel bij de bemo als de becak moet u van tevoren een prijs afspreken. Het is verstandig om altijd wat kleingeld op zak te hebben, omdat de berijders dikwijls geen wisselgeld hebben. Alleen Java beschikt over een relatief goed spoorwegnet. De twee hoofdroutes vormen de verbinding tussen Jakarta en Surabaya - op de noordelijke route via Semarang en op de zuidelijke route via Yogyakarta. De trein is geriefelijker dan de bus en niet duur. Bovendien behoort het traject Bandung - Yogya (6-8 uur) tot de mooiste treintrajecten in Azië. Als laatste willen wij u nog wijzen op de huurauto arrangementen. U dient in het bezit te zijn van een internationaal rijbewijs, bovendien wordt een borg gevraagd (eventueel per creditcard te voldoen). Het afsluiten van een verzekering is raadzaam. Met het oog op de voor Europeanen onwennige rijstijl waarbij bovendien links wordt gereden, is het raadzaam dat alleen geoefende chauffeurs achter het stuur plaats nemen.

Voltage

De netspanning is meestal 220 volt (een enkele keer 110 volt). In de hotels kan het stekkertype nog wel eens verschillen waardoor het raadzaam is een universele adapter mee te nemen. U kunt deze het beste voor vertrek in Nederland kopen, bijvoorbeeld bij de ANWB.